Beyin metastazını necə başa düşmək olar? VİDEO

Beyin metastazı bir şişin beyinə yayıldığını bildirir. Bədənin fərqli bir orqanında və ya toxumasında əmələ gələn və sonra beyinə yayılan şişlərə aiddir. Bütün beyin şişlərinin yarısının beyin metastazları olduğu düşünülür. Ağciyər xərçəngi ən çox kişilərdə beyinə, qadınlarda isə döş xərçənginə metastaz verir.

Xərçəng beyinə necə metastaz verir?

Xərçəng hüceyrələri qan damarlarına daxil olur və digər orqanlara metastaz verir. Beyin bədənin ən çox qan damarına malik hissələrindən biridir. Beynimizdəki qan damarlarının uzunluğu təxminən 180 min kilometrdir. Əslində bu damarları qidalandırmaq üçün ürəkdəki qanın dörddə biri beyinə vurulmalıdır. Beynin bu quruluşu onu metastazlara da açır. Beynin qanın ən çox vurulduğu hissələrində metastaz riski daha yüksəkdir. Metastatik şişlər adətən tək bir yerdə olmur. Beyində birdən çox metastaz tez-tez rast gəlinə bilər.

Simptomlar

Beyin metastazları bütün digər beyin şişləri ilə oxşar simptomlar göstərir. Bunlar nədir?

• Baş ağrısı
• Bulantı, qusma
• Beyində şişin təsir sahəsindən asılı olaraq zəiflik, balanssızlıq, uyuşma, qıcolmalar, davranış dəyişiklikləri

Müalicə

Beyin metastazlarının müalicəsi mürəkkəbdir. Bunu yaxşı planlaşdırmaq lazımdır. Cərrahiyyə, radioterapiya/radiocərrahiyyə və kimyaterapiya əlimizdə olan müalicə variantlarıdır. Beyin metastazları müalicə edilməlidir. Əks halda xəstələrin ömrü 1-2 aya qədər azala bilər.

Cərrahi

Metastatik beyin şişləri əməliyyat oluna bilər. Şişin xüsusiyyətlərinə görə kimyaterapiya və radioterapiya kimi müalicələrdən əvvəl və ya sonra əməliyyat edilə bilər. Əməliyyatın məqsədi şişi mümkün qədər çıxarmaqdır. Bu əməliyyatlarda nə qədər şiş çıxarıldığı birbaşa xəstənin sağ qalma müddətinə təsir edir. Xüsusən də beynin funksional sinirlərinə təzyiq göstərən böyük metastazdan söhbət gedirsə, ilk variant kimi cərrahiyyə əməliyyatı düşünülməlidir. Ancaq hər beyin metastazında cərrahiyyə əməliyyatı aparmaq mümkün deyil. Metastazlar çoxsaylı və beynin müxtəlif yerlərində olarsa, ilk mərhələdə cərrahi üsula üstünlük verilməyə bilər.

Radioterapiya

Beyin metastazlarının müalicəsində radioterapiya tətbiqləri ümidverici nəticələr verir və müalicədə mühüm yer tutur. Hal-hazırda müxtəlif xüsusiyyətlərə və avadanlıqlara malik radioterapiya cihazları mövcuddur. İnkişaf edən texnologiya ilə bu radioterapiya tətbiqləri beynin sağlam toxumalarına ən az zərər vermə riski ilə həyata keçirilə bilər. Bu müalicə ilə, mümkünsə, beyin metastazlarını məhv etmək və ya daraltmaq mümkün ola bilər. Xüsusilə beyində çoxlu kiçik metastazların olması hallarında bütün beyinə şüa müalicəsi ilk seçim ola bilər.

Radiocərrahiyyə

Gamma Knife radiocərrahiyyə müalicəsi beyin metastazlarına tətbiq edilə bilər. Xüsusilə xəstənin beynində az sayda kiçik metastaz varsa, bu müalicə üsuluna üstünlük verilə bilər. Gamma Knife texnologiyasındakı inkişaflarla şişə verilən radiasiyanın bir anda beyinə ötürülməsi lazım deyil. Yeni nəsil Gamma Knife Icon cihazlarında bu şüalanmanı 3-5 günə bölmək və sağlam beyin toxumalarında yaranan hər hansı zədəni mümkün qədər aradan qaldırmaq mümkündür.

Kimyaterapiya

Biz həmçinin beyin şişlərinin müalicəsində xəstəyə xərçəng dərmanlarının venadaxili verilməsini nəzərdə tutan kimyaterapiyadan istifadə edirik.

Nəticə

Beyin metastazları müalicə edilməlidir. Şişin növü və xarakteri birbaşa müalicənin nəticəsinə təsir göstərir. Metastazların sayı da eyni dərəcədə vacibdir. Xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyəti və ilkin şişin vəziyyəti də nəzərə alınır. Düzgün planlaşdırılmış müalicə ilə xəstənin ömrünü uzatmaq, bəzi hallarda isə xəstəliyi aradan qaldırmaq olar.

Sizin sağlamlığınız mənim naliyyətimdir!

Neyrocərrah Bəhruz Eyvazov

Beyin Metastazları Haqqında Tez-tez Verilən Sualları BAŞ VƏ ONURĞA BEYIN CƏRRAHI Bəhruz Eyvazov cavablandırır

Hansı şişlər beyinə metastaz verir?

Ağciyər xərçəngi ən çox beyinə metastaz verir. Kişilərdə ağciyər xərçənginin, qadınlarda isə döş xərçənginin ən çox görülən səbəbi beyin metastazıdır. Bədənin bir çox müxtəlif yerlərində olan şişlər, xüsusən də yoğun bağırsaq, böyrək, sümük, baş və boyun şişləri də beyinə metastaz verə bilər.

Beyin metastazları nə qədər yayğındır?

Beyin şişləri bədənimizdə görülən bütün şişlərin yalnız 2 faizini təşkil edir. Xüsusilə beyin şişlərini tədqiq etdiyimiz zaman metastatik beyin şişləri beyin şişlərinin ən çox yayılmış növüdür. Xüsusilə xərçəng xəstələri üçün artan müalicə imkanları və bəzi xərçəng xəstələrinin daha uzun yaşaması ilə ilkin şişdən (məsələn, ağciyərdəki şiş) metastaz riski zamanla artmışdır.

Beynin hansı nahiyəsində metastazlar görünür?

İstənilən orqandakı xərçəng damarlar vasitəsilə beyinə çatır. Bu o deməkdir ki, beynin ən çox qan alan hissələrində metastaz daha çox olacaq. Metastazların təxminən 80-85%-i beyində, 10-15%-i beyincikdə, 3-5%-i isə onurğa beynində baş verir.

Beyin metastazı olan bir xəstə nə qədər yaşayır?

Beyin metastazları müalicə olunmazsa, xəstə 1-3 ay ərzində ölə bilər. Beyində yalnız bir metastaz aşkar edilərkən, beynin müxtəlif yerlərində çoxlu fərqli metastazlar da görünə bilər. Bu xəstələrə düzgün planlaşdırma ilə ən yaxşı şəkildə müalicə edilməlidir. Beləliklə, gözlənilən ömür uzana bilər və hətta tam sağalma mümkün ola bilər.

Hansı xəstələr radioterapiya alır?

Beyin metastazı olan demək olar ki, hər bir xəstəyə radioterapiya tətbiq edilir. Xüsusilə beyində çoxlu metastaz olan xəstələrdə müalicəyə radioterapiya ilə başlamaq olar. Bu xəstələrdə cərrahi müalicə mümkün deyil. Radioterapiyanın təsirindən asılı olaraq, müalicənin davamı zamanı cərrahiyyə yenidən qiymətləndirilə bilər.

Beyin metastazı olan bir xəstə nə qədər müddətə radioterapiya alır?

Adətən 10 gün çəkir. Müddət xəstənin vəziyyətindən asılı olaraq daha uzun və ya qısa ola bilər. Radiasiya terapiyasının müddəti xəstənin əməliyyat olub-olmamasından asılı olaraq dəyişə bilər. Bəzi şiş növləri radioterapiyaya daha yaxşı cavab versə də (məsələn, döş xərçəngi), bəzi şişlər (məsələn, böyrək və kolon kimi) daha zəif cavab verir.

Beyin metastazlarına görə radioterapiya alan xəstələrdə hansı yan təsirlər baş verir?

Müalicə prosesində xəstələrdə saç tökülməsi, ürəkbulanma, qusma, beyin ödemi ola bilər. Gec dövrdə radioterapiyaya görə beyin zədələnməsi, demans, unutqanlıq yarana bilər. Bu gün millimetrik şüalanmalar daha həssas radioterapiya cihazları ilə həyata keçirilir və bu risklər mümkün qədər azaldılır.

Beyin metastazlarını əməliyyat etmək olarmı?

Bəli olar. Əməliyyata uyğun beyin metastazlarında mütləq cərrahi müalicə düşünülməlidir. Məsələn, beyində yalnız bir metastatik şiş varsa, cərrahiyyə bu şişin mümkün qədər çoxunu çıxara bilər. Daha sonra radiasiya terapiyası ilə müalicə davam etdirilə bilər. Uğurlu cərrahi rezeksiya bu xəstələrə əhəmiyyətli fayda verə bilər.

Radiocərrahiyyə hansı beyin metastazlarına tətbiq oluna bilər?

Radiocərrahiyyə kiçik və nadir metastazlara, xüsusən də beynin müəyyən nahiyəsində tətbiq oluna bilər. Radiocərrahiyyədə belə şişlərə yüksək dozada fokuslanmış şüa göndərilir. Radiocərrahiyyə əməliyyat riski olan xəstələrdə də istifadə edilə bilər. Bu müalicə üçün Gamma Knife və Cyberknife cihazlarından istifadə edilə bilər. Bəzi üsullarla müalicə olunduqdan sonra yenidən əmələ gələn metastazlar üçün də radiocərrahiyyə nəzərdə tutula bilər.

Beyin metastazı olan xəstəyə kimyaterapiya tətbiq oluna bilərmi?

Bəli tətbiq olunur. Şişin növündən asılı olaraq, radioterapiya ilə yanaşı, xəstənin müalicə planına kemoterapi də əlavə oluna bilər.

Beyin metastazlarını müalicə etmək mümkündürmü?

Beyin metastazı bədxassəli beyin şişi deməkdir. Ona görə də xəstəyə ciddi müalicə vermək lazımdır. Müvafiq müalicə ilə xəstənin simptomları yüngülləşə və ömrünü uzata bilər.