Onurğada intradural şiş və onun müalicəsi

Onurğa kanalı daxilində yerləşən intradural şişlər, onurğa beyni və sinirlər üzərində təzyiq yarada bilər, bu da ciddi nevroloji problemlərə səbəb ola bilər. Bu şişlər, ümumiyyətlə onurğa beyni sıxaraq, müxtəlif funksional pozulmalara, o cümlədən motor bacarıqların itirilməsi, hissiyyatın zəifləməsi və digər nevroloji simptomlara yol aça bilər. Onurğa kanalı, beyin və sinir sisteminin kritik hissələrini ehtiva edir, buna görə bu cür şişlər həm fiziki, həm də psixoloji baxımdan ciddi nəticələrə gətirib çıxara bilər. İntradural şişlər onurğa beyninin və ya onun ətrafındakı toxumaların içində inkişaf edən şişlərdir. Bu şişlər əsasən spinal epindimoma və meningioma kimi növlərlə təmsil olunur. Spinal epindimoma, onurğa beyni və onun ətrafındakı əzələ toxumasından yaranan bir növ şişdir. Bu şişlər, xüsusilə uşaqlarda və gənclərdə daha çox rast gəlinir və onları əhatə edən toxumalara zərər verə bilər. Epindimomalar, onurğa kanalı daxilində, spinal beyindəki əzələləri və ya sinir toxumalarını sıxaraq müxtəlif nevroloji problemləri yarada bilər. Çox vaxt bu şişlər sıxılıq və ya iltihabla əlaqəli olur, bu da sinir köklərinin və onurğa beyninin fəaliyyətini pozar.

Digər tərəfdən, meningioma, beyin və onurğa beyninin ətrafında yerləşən sərt membranlardan (meninges) yaranan şişlərdir. Onurğada meningiomalar nadir hallarda yaranır, amma onlar da ciddi problem yarada bilər. Meningioma, adətən, təzyiq, baş ağrıları, əzələ zəifliyi və hissiyyat pozğunluqları ilə özünü göstərir. Bu şişlər, böyüdükcə onurğa beyninə təzyiq edərək daha geniş nevroloji əlamətlərə səbəb ola bilər. Bu cür şişlərin müalicəsi bir çox faktordan asılıdır, məsələn, şişin tipi, ölçüsü, yerləşməsi və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyəti. Müalicə metodları arasında cərrahi müdaxilə, şişin tam və ya qismən çıxarılması ən çox istifadə edilən yanaşmadır. Cərrahi müdaxilə, şişin onurğa beyninə təzyiqini azaltmağa və sinir strukturlarını qorumağa kömək edir. Lakin, hər iki şiş növü üçün də müalicə sonrasında patohistoloji analizlər aparılır ki, bu da şişin bənzərsizliklərini və xəstənin gələcək müalicə planını müəyyən etməyə imkan verir.

Daha ağır hallarda, radioterapiya və ya kimyəvi müalicə tətbiq edilə bilər, xüsusilə şişin tamamilə cərrahi müdaxilə ilə aradan qaldırıla bilmədiyi vəziyyətlərdə. Müalicə yanaşması xəstənin yaşı, ümumi sağlamlıq vəziyyəti və şişin spesifik xüsusiyyətlərinə əsaslanaraq fərdiləşdirilir. İntradural şişlərin erkən diaqnozu və vaxtında müalicəsi, şişlərin onurğa beyni və sinir sisteminə təsirini minimuma endirmək və xəstənin həyat keyfiyyətini qorumaq üçün kritik əhəmiyyət daşıyır.

Şişlərin müalicəsi

Yazılan müayinənin nəticələrinə əsasən, xəstənin onurğasının döş hissəsində (Th9 səviyyəsi) intradural şişin mövcudluğu aşkarlanmışdır. Bu tip şişlər, onurğa beyninin və ya onun ətrafındakı toxumaların daxilində inkişaf edərək, sinir sisteminə ciddi təzyiq göstərir. Şişin bu xüsusiyyəti, çox vaxt nevroloji simptomlara səbəb olur. Xəstə bu vəziyyətlə qarşılaşdıqda, bir sıra simptomlar inkişaf edə bilər, məsələn, motor bacarıqların itirilməsi, əzələ zəifliyi, hissiyyat pozğunluğu və bəzən hətta iflic halları. Onurğa beyni üzərində təzyiq yarandıqca, bu təzyiq sinir köklərinə və ya onurğa beyninə zərər verə bilər, bu da xəstənin gündəlik həyat fəaliyyətlərini əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdıra bilər. İntradural şişlər, onurğa kanalında yerləşərək sinir sisteminin müxtəlif hissələrini sıxan və oradakı funksiyaları poza bilən təbii bir anomaliyadır. Bu şişlər, şişin böyüklüyünə, yerləşdiyi yerə və onurğa beyninə verdiyi təsirə bağlı olaraq, fərqli nevroloji əlamətlərin inkişafına səbəb ola bilər. Məsələn, əzələ zəifliyi, hərəkət pozulmaları, qarın və ya ayaqlarda hissiyyat itməsi, koordinasiya problemləri və baş ağrıları kimi şikayətlər ortaya çıxa bilər. Həmçinin, bu cür şişlər bəzən ağrılara da yol aça bilər, xüsusilə şişin yerləşdiyi bölgədə sıxılma varsa.

Onurğa beyni sıxan bu cür şişlərin müalicəsi, əsasən cərrahi müdaxilə ilə həyata keçirilir. Dərman müalicəsi, intradural şişləri ortadan qaldırmağa kifayət etmir, çünki şiş toxuması toxuma və struktur olaraq fərqli bir xüsusiyyətə sahibdir və yalnız dərmanla müalicə oluna bilmir. Cərrahi müdaxilə ilə şişin çıxarılması tələb olunur. Bu əməliyyat, xəstənin vəziyyətinə və şişin yerləşdiyi yerə görə fərqli şəkildə həyata keçirilə bilər. Əməliyyatın əsas məqsədi şişin onurğa beyni üzərindəki təzyiqini aradan qaldırmaq və sinir sisteminin normal fəaliyyətini bərpa etməkdir. Cərrahi müdaxilə zamanı şişin tamamilə çıxarılması vacibdir, amma bəzi hallarda şiş tamamilə çıxarıla bilməz, bu zaman qismən çıxarış edilir.

Cərrahi müdaxilədən sonra növbəti addımlar

Cərrahi müdaxilə başa çatdıqdan sonra, şişin növünü və xüsusiyyətlərini müəyyən etmək üçün patohistoloji analizlər aparılacaq. Bu analizlər şişin növünü dəqiq müəyyən etməyə kömək edəcək. Əgər şişin növü müəyyən edildikdən sonra, xəstənin gələcək müalicə planı daha aydın müəyyənləşəcək. Spinal epindimoma, meningioma və ya digər şiş növləri üçün fərqli müalicə yanaşmaları tətbiq edilə bilər. Məsələn, şişin tamamilə çıxarıla bilmədiyi hallarda, radioterapiya və ya kimyəvi müalicə tətbiq edilə bilər. Patohistoloji analizlər həmçinin şişin bədxassəli olub olmadığını müəyyən etməyə kömək edəcək. Əgər şiş bədxassəlidirsə, bu, müalicə planının dəyişdirilməsinə səbəb ola bilər və əlavə müalicə tədbirləri tələb oluna bilər. Cərrahi müdaxilədən sonra xəstənin izlənməsi çox vacibdir. Əməliyyatdan sonra şişin yenidən yaranma ehtimalı olduğu üçün mütəmadi olaraq MRT müayinələri və digər diaqnostik testlər aparılmalıdır. Bu, şişin təkrarlanmasını və ya digər problemlərin yaranmasını vaxtında aşkar etməyə kömək edəcək.

Beləliklə, intradural şişlərin müalicəsi kompleks və çox mərhələli bir prosesdir. Onurğa beyni sıxan bu cür şişlər, vaxtında və düzgün müalicə olunduqda, xəstənin həyat keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırmaq mümkündür. Ancaq əməliyyat sonrası izləmə, düzgün müalicə yanaşması və xəstənin sağalması üçün diqqətli və sistematik yanaşma tələb olunur.

Onurğada baş verən bir digər problem isə C4-C5 diskinin dehidrasiyasıdır. Bu vəziyyət, disk arasında maye itkisi və struktur dəyişiklikləri nəticəsində meydana gəlir, bu da onurğa kanalında təzyiqə səbəb ola bilər. Dehidrasiyaya uğramış disk, onurğanın elastikliyini və hərəkət qabiliyyətini azaldır, beləliklə, diskin sıxışması və ya hər hansı bir sinirə təzyiq göstərməsi ehtimalı artır.

Vaxtında müalicə və düzgün yanaşma

Bu vəziyyətlərin müalicəsi və düzgün yanaşma çox önəmlidir. Xəstənin MRT müayinəsi əsasında vəziyyətin dəqiq qiymətləndirilməsi və müvafiq müalicə planının tərtib edilməsi lazımdır. Onurğa beyni sıxıntıya uğramış xəstələrdə, bu cür müalicələrdə gecikmələrdən qaçınmaq vacibdir. Cərrahi müdaxilə zamanı, onurğa beyin şişi çıxarıldıqdan sonra alınan toxuma nümunəsi patohistoloji olaraq analiz olunur, bu da şişin növünü və daha sonra tətbiq olunacaq müalicə metodlarını müəyyən etməyə kömək edir.

Qısacası, intradural şişlərin müalicəsi yalnız cərrahi yolla mümkündür və hər bir xəstə fərdi olaraq qiymətləndirilməlidir. Bu cür şişlərdə vaxtında müdaxilə, nevroloji pozulmaların qarşısını almaq və xəstənin həyat keyfiyyətini qorumaq üçün çox önəmlidir. Onurğadakı digər problemlər, məsələn, disk dehidrasiyası, müalicə edilə bilən və təqib tələb edən vəziyyətlərdir, lakin hər iki hal birgə müalicə tələb edir.

Sizin sağlamlığınız mənim naliyyətimdir!

Neyrocərrah Bəhruz Eyvazov