Hidrosefaliya Xəstəliyi Nələrə Səbəb Olur?

Hidrosefaliya, beyindəki mayenin (beyin-onurğa beyin mayesi - BOM) normadan çox toplanması ilə yaranan bir vəziyyətdir. Bu xəstəlik, hərfi tərcümədə "beyində su" mənasına gəlsə də, əslində beynin daxili boşluqlarında (mədəciklərdə) mayenin artması ilə nəticələnir. Sağlam insanlarda beynin mədəciklərində təxminən 25 ml maye olur, lakin hidrosefaliyalı xəstələrdə bu miqdar 3-4, bəzən isə 10 dəfə artaraq ciddi problemlərə yol açır.

Hidrosefaliyanın görülmə yaşı və statistikası

Hidrosefaliyanın ən çox rast gəlinən yaş qrupları 15 yaşa qədər olan uşaqlar və 50-60 yaşdan sonrakı yaşlılardır. Statistik məlumatlara görə, hər 1000 doğumdan 1-i hidrosefaliya ilə doğulmuş uşaqların sayına uyğundur. 15 yaşa qədər olan uşaqlar arasında bu xəstəliyin rastlanma tezliyi 2-2,5/1000 nəfərdir. Azərbaycanda isə bu təxminən 3000-4000 nəfərə bərabərdir.

Hidrosefaliya xəstəliyinin səbəbləri

Hidrosefaliya, anadangəlmə və qazanılma olmaqla iki əsas qrupa bölünür:

1. Anadangəlmə hidrosefaliya: Anadangəlmə hidrosefaliya, irsi xəstəliklər, bətndaxili infeksiyalar və ya travmalar, həmçinin sinir sisteminin genetik xəstəlikləri səbəbindən meydana gələ bilər. Bu növ hidrosefaliya daha çox doğuşdan əvvəl baş verir və uşaqlarda görülür.

2. Qazanılma hidrosefaliya: Qazanılma hidrosefaliya, beyin daxili qanamalar, uşaqlıq dövründəki infeksiyalar, kəllə-beyin travmaları və ya həcmli törəmələr nəticəsində inkişaf edə bilər. Bu tip hidrosefaliya uşaqlıqdan sonra, xüsusilə böyüklərdə daha çox rast gəlinir.

Hidrosefaliya xəstəliyinin əlamətləri

Hidrosefaliya simptomları, yaşa və xəstəliyin səbəbinə görə dəyişir.

• Körpə uşaqlarda:

  • Zəif əmmə və qıcolmalar
  • Yuxululuq və səbəbsiz ağlamalar
  • Başın anormal böyüməsi
  • Əmgəklərin qabarıq və gərgin olması
  • Ürəkbulanma və qusma
  • Davranış dəyişiklikləri

• Böyüklərdə və daha yaşlı uşaqlarda:

  • Baş ağrısı və bulantı
  • Ümumi halsızlıq və davranış dəyişiklikləri
  • Məktəbdə geri qalma və əqli fəaliyyətin zəifləməsi
  • Qıcolmalar və görmə pozuntuları
  • Yuxarıda qeyd edilən simptomlarla yanaşı, baş ağrıları və başgicəllənmə də müşahidə edilə bilər.

• Yaşlılarda:

  • Baş ağrıları
  • Yerişin pozulması və koordinasiya problemləri
  • Sidik saxlamama və yuxusuzluq
  • Əqli zəiflik və düşüncə pozuntuları

Hidrosefaliya xəstəliyinin müalicəsi

Hidrosefaliya müalicəsi, səbəbdən asılı olaraq dəyişir. Cərrahi müdaxilə (şunt əməliyyatı və endoskopik ventrikulostomiya) ən çox istifadə olunan müalicə üsullarındandır. Şunt əməliyyatında, mayenin düzgün axınını təmin etmək üçün şunt cihazı yerləşdirilir. Bu cihaz beyindəki artıq maye axınına kömək edir. Daha ağır hallarda, endoskopik üsullar vasitəsilə beyində kiçik bir deşik açılaraq mayenin təbii şəkildə axması təmin edilir.

Dərman müalicəsi və fizioterapiya da bəzən tətbiq oluna bilər, lakin bu yalnız müvəqqəti rahatlıq təmin edir və əsas müalicə cərrahi müdaxilələrdir.

Hidrosefaliyanın erkən diaqnozu və müalicəsi xəstənin həyat keyfiyyətini artırır və daha ciddi sağlamlıq problemlərinin qarşısını alır. Həkimlər, hər xəstəyə uyğun fərdi müalicə planı hazırlayaraq vəziyyətin idarə olunmasını təmin edirlər.

Sizin sağlamlığınız mənim naliyyətimdir!

Neyrocərrah Bəhruz Eyvazov