Onurğa şişi - VİDEO

Onurğa, baş və ayaqlar arasında uzanan vertebra adlanan cəmi 33 sümükdən ibarətdir. Onurğa həm elastik, həm də güclüdür. İrəli əyilən strukturlara lordoz, geriyə əyilənlərə isə kifoz deyilir. Onurğa öndən baxdıqda düz və dik görünür, yan tərəfdən baxdıqda isə bir qədər "S" şəklində görünür. Onurğa; 7 boyun, 12 döş, 5 bel, 5 sakrum və 4 koksiks fəqərələrindən ibarətdir.

Bütün canlılarda onurğa bədənin hərəkətini təmin etməkdən məsuldur. Bundan əlavə, əzələləri qorumaq, daxili orqanları qorumaq, baş və boyun ağırlığını daşımaq kimi funksiyaları da var.

Xüsusilə insanlarda insanların dik və sağlam vəziyyətdə dayanmasını təmin etmək, onurğa kanalında onurğa beynini zərbələrə qarşı qorumaq, hərəkət edə bilmək kimi funksiyaları da var. Onurğa sütunumuzun zədələnməsi bir çox qeyri-sağlam vəziyyətlərlə qarşılaşmağımıza səbəb olur. Bunlardan ən əhəmiyyətlisi onurğa şişidir.

Onurğa şişinin səbəbləri

Mütəxəssislər hələ də onurğa şişinin nədən yarandığına dair dəqiq bir izahat verə bilməsələr də, bəziləri bunun genetik olduğunu, bəziləri isə bədənə alınan kimyəvi maddələrlə əlaqəli olduğunu iddia edirlər. Onurğa şişi onurğanın sümüklərində aşkar edilən anormal bir zədədir. Onurğa şişləri iki qrupda araşdırılır: birincili və ikincili. Birincili şişlər onurğanın sümüklərindən əmələ gəlir və adətən xoşxassəli olur.

Nadir bədxassəli ilkin şişlər də var və hər ikisi onurğa beynini zədələyə və böyüdükdə ciddi əlilliyə səbəb ola bilər. İkinci dərəcəli şişlər bədxassəli şişlərdir, bədənin digər hissələrində əmələ gəlir və metastaz yolu ilə onurğaya yayılır. Bu metastazlar ümumiyyətlə prostat və döş xərçəngindən yaranır.

Onurğa şişlərinin növləri

Astrositoma, Chordoma, Ependimoma, Glioma və Neyrofibroma kimi müxtəlif növ onurğa şişləri var. Astrositoma onurğa beyninin qlial hüceyrələrində baş verir və uşaqlarda yaygındır. Xordoma sümük və qığırdaq hüceyrələrində baş verir. Ən az rast gəlinən onurğa şişidir. Ependimoma mərkəzi sinir sistemində yaranır və beyni zədələyir. Glioma birdən böyüyə bilən bir şişdir və bu xəstəliyə tutulanların həyati təhlükəsi çox yüksəkdir.

Onurğa şişinin simptomları

Onurğa sütunu şişi olan xəstələrdə ilk əlamətlər qol, ayaq, kürək və boyun nahiyəsində şiddətli ağrılardır. Bu ağrıların ardınca əzələ zəifliyi, yorğunluq və sidik ifrazında problemlər müşahidə olunur. İkinci dərəcəli şişləri olan xəstələrdə simptomlar göründükdən sonra sürətlə yayılır.

Bu xəstəliyin səbəb olduğu ağrı getdikcə şiddətlənir və hətta uyuşmaya səbəb ola bilər. Bu ağrılar şişin sinir sisteminə təzyiq göstərməsi nəticəsində yaranır. Hər bir xəstənin sağlamlıq vəziyyəti və şiş təzyiqi fərqli olduğu üçün ağrının səviyyəsi də fərqlidir. Bundan əlavə, bu xəstəliklə bəzi xəstələrin vəziyyəti getdikcə pisləşir və tək başına gündəlik həyatına davam edə bilməmək, hətta iflic kimi nəticələr yarana bilər.

Şişin onurğaya təzyiqi bir çox başqa problemlərə də səbəb ola bilər. Bu şiş ilk növbədə təzyiqi ilə onurğanın dayanıqlığının pozulmasına səbəb olur. Onurğa sümükləri bu təzyiqə tab gətirə bilmir və zədələnir. Zamanla xəstədə görünən duruş pozğunluğu inkişaf edir. Bunlardan ən çox diqqət çəkəni donqardır. Kəsmə onurğanın düzülməsindəki pozğunluqlardan qaynaqlanır.

Onurğa şişini aşkar etmək üçün əvvəlcə həkim tərəfindən fiziki müayinə aparılır. Həkimin istəyi ilə kompüter tomoqrafiyası, maqnit rezonans tomoqrafiya və bəzi digər müayinələr aparılır.

Onurğa Şişinin Müalicəsi

Onurğa şişi diaqnozu qoyulduqdan sonra tətbiq olunacaq müalicəyə qərar verilir. Erkən diaqnozun bütün digər xəstəliklərdə olduğu kimi bu qərarın verilməsində də çox əhəmiyyətli yeri var. Bu müalicə üsullarında cərrah və onkoloqlar xəstənin sağlamlıq vəziyyəti, şişin xoşxassəli və ya bədxassəli olması, xəstənin kimyaterapiyaya reaksiyası, şişin yayılması kimi faktorları nəzərə alır və hərtərəfli araşdırma aparılır.

Onurğa şişlərinin ən çox yayılmış müalicə üsulu cərrahiyyədir. İnkişaf etmiş ölkələrdə mikrocərrahiyyə üsulundan istifadə edilir və beləliklə, şiş şiş sahəsindən çıxarılır. Bu üsul səhiyyə sahəsində yüksək texnologiyalardan istifadə edən ölkələrdə uğurlu nəticələr verib. Radiasiya terapiyası və ya kemoterapi, şişin yerindən asılı olaraq tamamilə çıxarıla bilməyən şişlər üçün istifadə edilən bir müalicə üsuludur. Kimyaterapiya xərçəng xəstələrini dərman vasitəsi ilə müalicə etməyi hədəfləyən bir üsuldur. Radiasiya terapiyası radiasiya terapiyası ilə şişi kiçildirmək və tədricən məhv etmək məqsədi daşıyan bir üsuldur.

Sizin sağlamlığınız mənim naliyyətimdir!

Neyrocərrah Bəhruz Eyvazov