Onurğa Yırtığı: Səbəbləri, əlamətləri və müalicəsi

Onurğa yırtığı fəqərələr arasında yerləşən qığırdaq toxumanın zədələnməsi və bu toxumanın onurğa kanalı içində yerləşən sinirlərə təzyiq göstərməsi nəticəsində yaranır. Bu vəziyyət ciddi ağrılara və fiziki məhdudiyyətlərə səbəb ola bilər.

Onurğa yırtığının səbəbləri

Onurğa yırtığının əsas səbəbləri arasında aşağıdakı amillər göstərilə bilər:

Yaşlanma – Yaş artdıqca fəqərələr arasında olan disklər elastikliyini itirir və yırtıq riski artır.
Fiziki gərginlik – Ağır yüklərin düzgün qaldırılmaması, səhv oturma və duruş pozaları yırtıq riskini artırır.
Genetik meyllilik – Ailə üzvlərində yırtıq hallarının olması riski artıra bilər.
Hərəkətsiz həyat tərzi – Əzələlərin zəifləməsi fəqərələrə əlavə təzyiq yaradır.

Onurğa yırtığının əlamətləri

Onurğa yırtığının əlamətləri fərqli mərhələlərdə dəyişir. Erkən mərhələdə ciddi əlamətlər görünməyə bilər, lakin inkişaf etdikcə aşağıdakı simptomlar müşahidə edilir:

Şiddətli bel ağrısı.
Ayaqlara yayılan ağrılar və uyuşma hissi.
Ayaqlarda zəiflik və gücdən düşmə.
Uzun müddət yeridikdən sonra baldır nahiyəsində kramp və sıxılma hissi.
Oturmaqda və ya uzanmaqda çətinlik.
Beldə və kürəkdə hərəkət məhdudiyyəti.
Əyilmək və qalxmaqda çətinliklər.

Xüsusilə, onurğa kanalının daralması (spinal stenoz) inkişaf etdikdə xəstələrdə sosial həyat və gündəlik fəaliyyətlərdə ciddi məhdudiyyətlər yaranır.

Diaqnoz yöntəmləri

Onurğa yırtığının diaqnozu üçün müxtəlif müasir texnologiyalardan istifadə edilir. Bunlara aşağıdakılar daxildir:

Elektromiyografiya (EMQ) – Sinir funksiyalarını yoxlamaq üçün istifadə olunur.
MRT (Maqnit Rezonans Tomoqrafiya) – Onurğa və ətraf toxumaların detallı görüntülərini təmin edir.
Rentgen və ya KT (Kompüter Tomoqrafiya) – Onurğanın strukturunda olan dəyişiklikləri araşdırır.
Klinik müayinə – Həkim, xəstənin şikayətlərinə və fiziki müayinəyə əsaslanaraq ilkin diaqnoz qoyur.

Onurğa yırtığının müalicəsi

Onurğa yırtığının müalicəsi xəstənin vəziyyətinə və yırtığın inkişaf mərhələsinə əsasən dəyişir. Müalicə metodları:

Qeyri-cərrahi müalicələr:
- İstirahət və həyat tərzinin dəyişdirilməsi.
- Ağrıkəsici dərmanlar və iltihab əleyhinə preparatlar.
- Fizioterapiya – Əzələ gücləndirici məşqlər və masaj.
- Epidural steroid inyeksiyaları – Ağrını yüngülləşdirmək üçün istifadə olunur.
Cərrahi müdaxilə:
- Cərrahiyyə, qeyri-cərrahi üsulların təsirli olmadığı və ya xəstənin vəziyyətinin pisləşdiyi hallarda tövsiyə olunur. Əməliyyat zamanı sinir sıxılmasını aradan qaldırmaq üçün diskin zədələnmiş hissəsi çıxarılır.
- Müasir cərrahi texnologiyalar, məsələn, mikrodiskektomiya və ya endoskopik prosedurlar, əməliyyatı daha az invaziv və təhlükəsiz edir.

Profilaktik tədbirlər

Onurğa yırtığından qorunmaq üçün aşağıdakı tədbirlər faydalıdır:

Düzgün duruş texnikalarının mənimsənilməsi.
Ağırlıqların düzgün qaldırılması.
Mütəmadi fiziki aktivlik və onurğa əzələlərinin gücləndirilməsi.
Sağlam bədən çəkisinin saxlanması.
Proaktiv sağlamlıq müayinələri.

Onurğa yırtığı vaxtında diaqnoz və müalicə ilə nəzarət altına alına bilər. Erkən mərhələdə tədbirlər görüldükdə cərrahi müdaxiləyə ehtiyac olmaya bilər. Bununla belə, irəliləyən hallarda cərrahiyyə müasir tibbin imkanları sayəsində yüksək effektivliklə həyata keçirilir.