Onurğa travması adətən yıxılma və ya zərbə nəticəsində yaranan yükü daşıya bilməməsi səbəbindən baş verir. Bu vəziyyətdə onurğada olan sümüklər yükü daşıya bilmir. Bu vəziyyət onurğanın qırılmasına səbəb olur. Onurğa travması adətən yol qəzası, hündür yerdən tullanma kimi hallarda baş verir. Bundan əlavə, hətta gündəlik işlərdə də baş verə bilər. Bu, adətən, yaşla baş verir.
Kişilər qadınlardan daha çox onurğa travması riski altındadır. Bu problemlər adətən 18-50 yaş arasında baş verir. Onurğa travmasının simptomları müxtəlifdir. Həm də zədənin şiddətindən asılı olaraq dəyişir. Əsas səbəblər arasında boyun ağrısı və bel ağrısı kimi simptomlar var. Bundan əlavə, sidik qaçırma, güc itkisi və yorğunluq kimi problemlər də əlamətlər arasındadır.
Onurğa beyni travması gec diaqnoz qoyularsa, donqar meydana gəlir və buna görə də həddindən artıq ağrı meydana gəlir. Bundan əlavə, sinirlərin zədələnməsi nəticəsində xəstə iflic kimi mənfi nəticələrlə üzləşir. Onurğa travması sümüklər arasındakı disklərin qopması nəticəsində baş verir. Onurğa beyninin bu zədələnməsi qismən iflicə səbəb ola bilər. Bəzən bu vəziyyət xəstədə ağrıya səbəb olmaya bilər. Ancaq zaman keçdikcə onurğada həddindən artıq ağrıya səbəb olan əyrilik, sürüşmə və donqar kimi pozğunluqlar meydana gəlir.
Onurğa travması ümumiyyətlə boynun yuxarı hissəsində və tənəffüs əzələlərinin yerləşdiyi arxa və bel arasındakı nahiyədə baş verir. Travma nəticəsində əl və ayaqlarda uyuşma, şiddətli ağrı və güc itkisi onurğa travmasının əlamətləridir. Bu ağrılar bəzən şüursuz köçürmələr nəticəsində baş verir. Bütün bu səbəblərə görə, onurğa travması olduğu düşünülən bir şəxs tibb işçiləri gəlmədən yerindən tərpənməməlidir. Baş verən travmalar xəstənin həyatına böyük təsir göstərir.
Onurğa travmalarının müalicəsi sınıqlardan çox onurğada olan sinirləri qorumaqdır. Belə sınıq şikayətləri olan xəstələrə MRT, rentgen və tomoqrafiya ilə diaqnoz qoyula bilər. Bu testlər xəstələrə heç bir əlamət vermədən belə aparılmalıdır. Son zamanlarda onurğa travması inyeksiya üsulu ilə müalicə olunur. Yaranan qırıq sümük iynənin köməyi ilə daxil edilir. İğnənin ucundakı şar sayəsində qırılan sümüklər doldurulur. Boşluq süni sement sayəsində sümük toxuması bərpa olunur. Müalicə olunan xəstə həmin gün evə buraxılır. Xəstə onurğa travmasından əziyyət çəkirsə, bir çox qırıqlar cərrahi müdaxilə tələb edir. Cərrahi əməliyyat zamanı onurğalar metal çubuqlarla dəstəklənir. Beləliklə, onurğa beyninin zədələnməsinin qarşısı alınır.
Onurğa Travmalarının Səbəbləri
Onurğa travması, yıxılma və ya zərbə nəticəsində onurğanın yükü daşıya bilmədiyi zaman baş verir. Zərər yüngül olarsa, yalnız yüngül ağrı və deformasiya yaşanır. Onurğa travması adətən yol qəzası, hündürlükdən yıxılma, hovuza şaquli olaraq tullanma kimi hallarda baş verir. Bundan əlavə, onurğanın xüsusiyyətlərini itirməsi nəticəsində travmalar baş verir. Bu travmalar hətta ciddi xəsarətlərə məruz qalmadan gündəlik həyatda da baş verə bilər.
Onurğa travması adətən gənc yaşlarda baş verən bir problemdir. Bunun səbəbi aktiv həyat tərzi sürməkdir. Bu travmalar ümumiyyətlə ciddi sağlamlıq problemləri hesab olunur. Qəzalar nəticəsində onurğanın daha çox zədələnməsinin qarşısını almaq üçün tibb işçilərinin gəlməsi gözlənilməlidir. Əks halda, boyun və bel sınıqları səbəbiylə iflic ola bilərsiniz.
Onurğa Travmasının Müalicəsi
Onurğa travması halında ən yaxın səhiyyə müəssisəsinə məlumat verilməlidir. Xəstəyə edilən hər bir müdaxilə çox əhəmiyyətlidir. Şüursuz tətbiq xəstənin həyatına çox təsir edir.
Səhiyyə müəssisəsinə gətirilən xəstəyə ilk olaraq rentgenoqrafiya tətbiq edilir. Bu prosedur zədənin olub olmadığını müəyyən etmək üçün həyata keçirilir. Sonra tomoqrafiya tətbiq olunur. Bu prosedur sınıqların şiddətini təyin etmək üçün istifadə olunur. Sonra MRT müayinəsi aparılır. Bu prosedur onurğa beyni və toxumalarını qiymətləndirmək üçün həyata keçirilir. Bu proqram hər xəstə üçün keçərli deyil. Ancaq sınıq aşkar edilərsə, bu prosedur həyata keçirilməlidir.
Onurğa travmasının əsas məqsədi onurğanın bütövlüyünü yoxlamaq və ağrıları idarə etməkdir. Bu, zamanla bir donqara səbəb ola biləcək travmanın və meydana gələn zədənin qarşısını almaqdır. Lazımi taramalar aparıldıqdan sonra müalicə prosesi başlayır. Travma nəticəsində yaranan sınıqlar müəyyən edildikdən sonra donma prosesi başlayır.
Mütəxəssis həkimin diaqnozu əsasında xəstənin vəziyyətindən asılı olaraq məhdud yataq istirahəti tövsiyə olunur.
Sizin sağlamlığınız mənim naliyyətimdir!
Neyrocərrah Bəhruz Eyvazov
