Beyin qanaması ölüm və ciddi əlilliklə nəticələnə bilən və təcili müdaxilə tələb edən ciddi problemdir. Ölüm riski yüksək olduğu, iflic kimi vəziyyətlərə səbəb ola biləcəyi, bölgədən asılı olaraq hərəkət, nitq, görmə tarazlığının itirilməsinə səbəb ola biləcəyi üçün əlamətlərə diqqət edib təcili yardıma müraciət etmək lazımdır.

Beyin qanamasının müalicəsi qanaxmanın xüsusiyyətlərinə, növü və ölçüsünə və xəstənin vəziyyətinə görə dəyişir. Bəzi xəstələr neyrocərrahiyyə xidmətində yaxından izləmə və monitorinq tələb etdiyi halda, bəzi xəstələr reanimasiya şöbəsində respiratorla izlənilir və tibbi müalicə tələb olunur. Bəzi xəstələrdə angioqrafik üsullarla müalicələr ön plana çıxarkən bəzi xəstələrdə isə cərrahi müalicələr tətbiq oluna bilir. Cərrahi müalicə xəstənin qanaxmasının növü, miqdarı və yerindən asılı olaraq dəyişir.

Simptomlar

Epidural hematoma (qanaxma) - baş ağrısı, ürəkbulanma və qusma, travmadan qısa müddət sonra çaşqınlıq və koma, müxtəlif növ ifliclər (qol və ayaqlarda güc itkisi, nitq pozğunluğu, görmə pozğunluğu, üz iflici və s.).

Subdural hematoma - kəskin subdural hematomalarda simptomlar baş ağrısından komaya qədər dəyişə bilər. Neyrocərrahlar adətən təcili yardım şöbəsində bu xəstələrlə qarşılaşırlar. Bu xəstələr xəstəxanaya gəldikdə onların nevroloji və ümumi vəziyyəti adətən pis olur (huşsuzluq, koma və s.). Xroniki subdural hematomalarda xəstələrin vəziyyəti adətən yaxşılaşır. Xəstələr baş ağrısı, nitq pozğunluğu, qollarda və/və ya ayaqlarda zəiflik, digər iflic halları, çaşqınlıq və ya koma kimi simptomlarla müraciət edə bilərlər.

Parenximal hematoma- baş ağrısı ən çox görülən simptomlardan biridir. Ürəkbulanma-qusma, müxtəlif növ ifliclər (nitq itkisi, güc və s.), çaşqınlıq, yuxululuq, oyanma və koma halları baş verə bilər.

Subaraknoid qanaxma- şiddətli baş ağrısı ən çox görülən şikayətlərdən biridir. Ürəkbulanma və qusma, nitqin zəifləməsi, zəiflik və digər iflic növləri, sidik və nəcis tutmama, çaşqınlıq və müxtəlif dərəcəli koma ola bilər.

Beyin qanamasının növləri

Epidural hematoma (qanaxma)

Epidural hematomlar “kəllə sümükləri ilə beyin qişaları (dura) arasında qanaxmalardır. Bunlar beynin ən xarici qişasında qanaxmalardır. Belə qanaxma adətən travmadan sonra inkişaf etsə də, digər səbəblərə görə nadir hallarda baş verə bilər.

Subdural hematoma

Subdural hematoma beyin qişasının altında, beynin xarici qişası ilə beyin arasında qanaxmadır. Subdural hematomlar kəskin və ya xroniki ola bilər. Kəskin subdural hematomlar qəfil inkişaf edən və çox yüksək ölüm və əlillik dərəcəsi olan qanaxmalardır. Bu qanaxmanın ən çox görülən səbəbləri travma olsa da, yaşlı xəstələrdə və antihipertenziv dərman qəbul edən xəstələrdə də tez-tez baş verə bilər. Təcili cərrahi müdaxilə tələb edir.

Xroniki subdural hematomlar adətən yaşlı xəstələrdə baş verir. Bu xəstələrdə adətən 4-5 həftə əvvəl yüngül kəllə-beyin travması olur. Bu xəstələrin çoxu qan durulaşdırıcılardan istifadə edir. Kiçik travmalardan sonra beyin və qişa arasında olan kiçik asma venaların qopması səbəbindən baş verir və onun inkişafı günlər və ya həftələr çəkə bilər. Gənc və uşaq xəstələrdə intrakranial təzyiqin düşməsi səbəbindən tez-tez inkişaf edə bilər.

Parenximal hematoma

Bunlar beyin toxumasına qanaxmalardır. Bəzən beyin mədəcikləri dediyimiz onurğa beyni mayesi olan kameralarda qanaxma baş verə bilər. Bu tip qanaxma ya kəllə-beyin travmasından sonra, ya da hipertoniyaya görə baş versə də, bəzən şişə qanaxma şəklində də baş verə bilər.

Subaraknoid qanaxma

Subaraknoid qanaxma (SAH) beyin toxuması ilə beyni örtən membran arasında araknoid adlanan qanaxma növüdür. Belə qanaxmanın ən çox görülən səbəbləri travma və anevrizmalar (damar qabarcıqları) olsa da, o, şişlər və daha az miqdarda arteriovenoz malformasiyalar kimi digər damar xəstəlikləri səbəbindən də inkişaf edə bilər.

Beyin qanamasının səbəbləri

• Baş travması; Müxtəlif səbəblərdən başın vurulması nəticəsində inkişaf edir. Zərbənin yerindən və başa vurduğu zərərdən (sümük sınığı, beyin toxumasının zədələnməsi, damarların zədələnməsi kimi) asılı olaraq beyin qansızmaları müxtəlif növ və bölmələrdə ola bilər.

• Hipertoniya; Artan təzyiq nəticəsində beyin toxumasına və ya beyni əhatə edən membranlar arasında qanaxma baş verə bilər.

• Damar problemləri; Damar xəstəliklərinə bağlı anevrizma kimi damar divarlarının zəifləməsinə səbəb olan hallarda baş verən beyin qanaması adətən beyni əhatə edən membranlar arasında baş verir.

• Serebrovaskulyar Oklyuziyalar; Beynin kiçik damarlarında və ya beynin əsas damarlarında tıxanma nəticəsində beyin qanaması baş verə bilər.

• Bəzi beyin şişlərində intratumoral qanaxma ola bilər.

• Bəzi qan xəstəliklərində beyində, eləcə də bədənin digər orqanlarında qanaxma ola bilər.

• Bəzi qan durulaşdırıcılar

Sizin sağlamlığınız mənim naliyyətimdir!

Neyrocərrah Bəhruz Eyvazov