Epilepsiya xəstəliyinin səbəbləri və müalicəsi
Epilepsiya beyin fəaliyyətində anormallıq səbəbindən təkrarlanan qıcolmalar və ya tutmalarla xarakterizə olunan xroniki bir sinir sistemi xəstəliyidir. Qıcolmalar beyindəki elektrik fəaliyyətinin ani və nəzarətsiz artması nəticəsində yaranır və bu da müxtəlif simptomlarla özünü göstərə bilər.
Epilepsiyanın Səbəbləri
Epilepsiyanın müxtəlif səbəbləri ola bilər, lakin bəzi hallarda səbəb müəyyən edilə bilmir. Əsas səbəblər arasında:
- Genetik faktorlara bağlı irsi hallar
- Beyin travması və ya zədələri
- Beyin şişləri
- İnfeksiyalar (məsələn, meningit, ensefalit)
- Uşaq dövründə beyin inkişafının anormallıqları
- Beyin damar xəstəlikləri
- Metabolik və ya endokrin pozğunluqlar
Epilepsiyanın Növləri
Epilepsiya müxtəlif növlərə bölünə bilər, əsasən qıcolmaların tipinə və yaranma yerinə görə. Əsas növlər:
- Yerli (fokal) qıcolmalar: Beynin müəyyən bir hissəsindən qaynaqlanır.
- Ümumi qıcolmalar: Beynin hər iki yarımkürəsindən eyni zamanda başlayır.
Həmçinin, qıcolmaların tipinə görə:
- Absans qıcolmalar: Qısa müddətli şüur itkiləri ilə xarakterizə olunur.
- Tonik-klonik qıcolmalar: Sərtləşmə və titrəmə hərəkətləri ilə müşahidə olunur.
- Miyoklonik qıcolmalar: Əzələ sarsıntıları ilə xarakterizə olunur.
- Atonik qıcolmalar: Əzələlərin ani boşalması ilə nəticələnir.
Epilepsiyanın Diaqnostikası
Epilepsiyanın diaqnostikası üçün aşağıdakı üsullar istifadə olunur:
- Elektroensefaloqrafiya (EEQ): Beynin elektrik fəaliyyətini ölçərək qıcolmaların mənşəyini müəyyən etməyə kömək edir.
- Maqnit-rezonans tomoqrafiyası (MRT): Beynin struktural anormallıqlarını aşkar edir.
- Kompyuter tomoqrafiyası (KT): Beyindəki zədələri və ya şişləri müəyyən edir.
- Qan analizləri: Metabolik və ya infeksion səbəbləri araşdırmaq üçün.
Müalicə Yolları
Epilepsiyanın müalicəsi adətən aşağıdakı üsulları əhatə edir:
- Antiepileptik dərmanlar (AED-lər): Qıcolmaları idarə etməyə kömək edir.
- Cərrahiyyə: Müəyyən hallarda, epilepsiyanı yaradan beyin hissəsinin cərrahiyyə yolu ilə çıxarılması.
- Vagus sinir stimulyasiyası (VNS): Beynin elektrik fəaliyyətini tənzimləməyə kömək edir.
- Ketogenik diyet: Yüksək yağ və aşağı karbohidratlı diyet, xüsusilə uşaqlarda qıcolmaların azalmasına kömək edir.
Həyat Tərzi Tövsiyələri
- Epilepsiya ilə yaşamaq bəzi dəyişikliklər tələb edə bilər:
- Mütəmadi dərman qəbul etmək: Həkimin təyin etdiyi dərmanları düzgün qəbul etmək vacibdir.
- Yuxu rejimini qorumaq: Yetərli yuxu qıcolmaların qarşısını almağa kömək edə bilər.
- Stresin idarə edilməsi: Stres qıcolmaları tetikleyebilir, buna görə də stres idarə etmə texnikalarını öyrənmək faydalıdır.
- Sağlam qidalanmaq: Balanslı və sağlam qidalanma bədənin ümumi sağlamlığına kömək edir.
- Müntəzəm həkim yoxlamaları: Müntəzəm həkim yoxlamaları və müalicə planlarına riayət etmək əhəmiyyətlidir.
Nəticə
Epilepsiya müalicə edilə bilən bir xəstəlikdir və doğru diaqnoz və müalicə ilə xəstələr normal həyatlarına davam edə bilərlər. Müasir tibbi inkişaflar sayəsində, epilepsiya xəstələrinin həyat keyfiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırıla bilər. Həkim nəzarətində olmaq və düzgün müalicə almaq bu prosesin əsas tərkib hissəsidir.
Sizin sağlamlığınız mənim naliyyətimdir!
Neyrocərrah Bəhruz Eyvazov
