Boyun ağrısı əzələ spazmı kimi daha sadə səbəblərdən yarana bilər, lakin bu, ciddi xəstəliklərin əlaməti də ola bilər. Boyun ağrısının səbəbinin müəyyən edilməsi müalicədə ilk addımdır. Gün ərzində hərəkətlərlə belə arta bilən boyun ağrısı, boyun əzələlərindən, boyun sümüklərindən və ya boyundakı sinirlərdən hər hansı birindən yaranan ağrı hissi də daxil olmaqla bir çox fərqli faktorla inkişaf edə bilər. Bunları aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
Boyun ağrısının dərinliyi, şiddəti və forması fərqli ola bilər.
Ağrının səbəbini tapmaq boyun ağrısının müalicəsində mühüm addımdır. Boyun ağrısının mənbəyi tapılmasa, müalicə uğursuz ola bilər. Əzələ gevşeticilər, boyun məşqləri və istirahət zamanı boyun breketləri ekranların uzun müddət istifadəsi və yastıqda narahatlıq kimi yalnız əzələlərin yaratdığı ağrılar üçün kifayət qədər və təsirli olur. Ancaq xəstədə yırtıq, şiş, boyun oynaqları və ya sümük problemləri varsa, aktiv müalicə çox daha əhatəli olmalıdır.
Boyun ağrıları üçün ən çox müraciət edilən iki şöbə fiziki müalicə və reabilitasiya və beyin, sinir və onurğa beyni cərrahiyyə şöbələridir. Bu şöbənin həkimləri ümumiyyətlə boyun ağrılarında təcrübəyə malikdirlər və ixtisaslaşırlar. Hər iki şöbədə boyun ağrısına səbəb olan pozğunluqlar üçün aktiv müalicə variantları var. Əzələ spazmları və duruş pozğunluğu kimi problemlərdən yaranan boyun ağrıları fiziki müalicə şöbəsi tərəfindən izlənilir və müalicə edilərkən, neyrocərrahlar digər xəstəliklər və cərrahiyyə tələb olunan məsələlərlə məşğul olurlar.
Stress səbəbiylə boyun ağrısı baş verə bilər. Xüsusilə uzun müddət maşın sürən və sıx ofis həyatı olan insanlarda boyun ağrısı tez-tez baş verə bilər. Stressdən xilas olmaq və tez-tez açıq havaya çıxmaq və fasilələr verməklə boyun əzələlərini hərəkətə gətirmək ağrıları idarə etmək üçün faydalıdır. Ofis mühitində müəyyən aralıqlarla fasilələr verməli və stressi aradan qaldıracaq fəaliyyətlərlə məşğul olmalısınız. Bu tədbirlərə baxmayaraq və heç bir stress olmadığı halda boyun ağrısı davam edərsə, mütəxəssis həkimə müraciət edilməlidir.
Boyun ağrısı halında yastıq istifadəsi inanıldığı qədər əhəmiyyətli deyil. Bir çox insan istifadə etdiyi yastığı dəyişdirərək boyun ağrılarından xilas olacağını düşünür. Əslində yastığı bəyənməmək boyun problemlərinin nəticəsidir. Bununla belə, arxa yatanlar üçün daha nazik yastıqlar, çiyin boşluğunu doldurmaq üçün isə yan şpallar üçün daha qalın yastıqlar tövsiyə olunur . Ancaq ümumiyyətlə yastığı sevməyən xəstələrdə boyun problemlərinin olduğunu görürük. Yastıqların tez-tez dəyişdirilməsi də boyun problemlərinin əlaməti sayıla bilər.
Davamlı boyun ağrısı nəzərə alınmalı olan bir məsələdir. Həkim müayinəsi və radioloji görüntüləmə ilə birlikdə qiymətləndirilməlidir.
Bu xəstəliklərə laqeyd yanaşdıqda, onların müalicəsi çətinləşir və hətta daha böyük geri dönməz problemlərə səbəb ola bilər.
Çiyin və boyun ağrısı tez-tez birlikdə baş verir. Xüsusilə sağ və ya sola təsir edən yırtıq ağrılarında çiyin oynağının sürətlə pisləşməsi və ya çiyin əzələlərinin düzgün işləməməsi səbəbindən problemlər müşahidə edilir. Bundan əlavə, masa arxasında işləyən xəstələrdə çiyin problemləri ən az boyun problemləri qədər yaygındır. Bu səbəbdən uşaqlıq boynu disk yırtığı olan xəstələrdə çiyin müayinəsi aparılmalıdır. Lazım gələrsə, çiyin görüntüləri laqeyd edilməməlidir. Çiyin və boyun ağrısı bir-birinin diaqnoz və müalicəsinə təsir edə biləcək şərtlərdir.
Boyun ağrısının qarşısını almaq üçün bəzi məşqlər edilə bilər. Boyun ağrısı olan bəzi xəstələrə ağrının növündən asılı olaraq idman tövsiyə olunmaya bilər. Boyun ağrısı üçün müxtəlif statik və dinamik məşq hərəkətləri var. Bununla belə, duruş təhsili də vacibdir. Kompüterdən istifadə edərkən necə oturmaq və ekranı yerləşdirmək kimi faktorlar ağrının qarşısını almaq üçün vacibdir.
Boyun ağrılarının əksəriyyəti dərman tələb etmədən öz-özünə keçə bilər. Stressə nəzarət, boyun məşqləri və boyun gərmə bu baxımdan çox təsirlidir. Xüsusilə əzələ ilə bağlı problemlərdə ağrılar bu üsullarla aradan qaldırıla bilər. Dərman qəbul etməsinə baxmayaraq keçməyən boyun ağrıları üçün həkimə müraciət etmək lazımdır.
Bel və boyun ağrıları eyni vaxtda yaşana bilər. Xüsusilə zəif duruş və boyun disk yırtığı olan xəstələrdə ağrı tez-tez arxada əks oluna bilər. Arxanın düzləşməsi, yəni arxanın lazımi əyriliyinin azalması səbəbindən boyun duruşu pisləşəcək və davamlı boyun ağrıları yarana bilər.
Boyun ağrısı uşaqlarda olduğu kimi böyüklərdə də baş verə bilər. Bəzən hətta uşaqlarda da boyun əzələlərinin birtərəfli daralması nəticəsində tortikollis adlı ağrılı və ya ağrısız bir xəstəlik yarana bilər. Uşaqlarda tez-tez yıxılma və zərbələrdən sonra boyun ağrısı da baş verə bilər. Ancaq unutmaq olmaz ki, uşaqlarda şiddətli və davamlı boyun ağrıları ciddi xəstəliklərin əlaməti ola bilər.
Boyun ağrısı baş ağrısına səbəb ola bilər. Boyun nape hissəsindən başlayaraq arxanın ortasına qədər uzanan və çiyinlərə yayılan trapesiya əzələsi var. Bu əzələ hər tərəfə uzandıqda, boyun nahiyəsindən başlayaraq şiddətli, başı sıxan ağrı hiss edilə bilər. Bu əzələdə spazm baş ağrısına səbəb ola bilər. Boyun nape hissəsindəki oksipital əzələlərin sıxılması da boyun və baş ağrılarının birlikdə meydana gəlməsinə səbəb ola bilər.
Hamiləlik zamanı boyun ağrısı baş verə bilər. Xüsusilə hamiləliyin ilk 3-4 ayında xəstəyə gərmə hərəkətləri və rahatlaşdırıcı boyun bandı verilə bilər. Hamiləlik dövründə dərman istifadəsi məhdud olduğundan, nəticə ümumiyyətlə məşq və əl terapiyası kimi üsullarla axtarılır. İlk 3 - 4 aydan sonra Maqnetik Rezonans (MR) tomoqrafiya üsulu ilə ağrının mənbəyi müəyyən edilə bilər.
Bir çox xəstə idmandan sonra, xüsusən də oturma hərəkətləri kimi fəaliyyətlərdən sonra boyun ağrısından şikayətlənir. Gərginlik və bunun nəticəsində yaranan boyun ağrısı səbəbiylə əzələ spazmı yaşamaq normaldır. Ancaq idman zamanı edilən uyğunsuz hərəkətlər də uşaqlıq boynu disk yırtığına səbəb ola bilər. Bu vəziyyət hətta peşəkar idmançılarda da baş verə bilər.
Stolüstü ofis işçiləri mütləq idman etməlidirlər. Bu məşqlər hər saat və ya iki saatdan bir edilməlidir. Bu məşqlər boyun ağrılarına qarşı ciddi faydalar verə bilər.
Sizin sağlamlığınız mənim naliyyətimdir!
Neyrocərrah Bəhruz Eyvazov